Ushbu maqolada Shanxay Hamkorlik Tashkilotining Osiyo mintaqasida SSSR parchalanganidan keyin tashkil etilgan xalqaro birlashmalar tizimidagi o'rni va ahamiyatini ko'rib chiqishga harakat qilinadi. Xalqaro tashkilotlar, jumladan, ShHT faoliyatining asosiy yo‘nalishlari tahlil qilingan. Yangi tashkilotning paydo bo'lishining omillari ko'rsatilgan. Maqola mualliflari Shanxay tashkilotining imkoniyatlarini funktsional o'lchovda ko'rsatishni maqsad qilgan. Davlatlarning Shanxay jarayoni deb ataladigan jarayonga qiziqishi ortib borayotgani hamda ishtirokchi-davlatlar, jumladan, kuzatuvchilar va muloqot bo‘yicha hamkorlar soni ortib borayotganini inobatga olgan holda, ShHT o‘z faoliyatini faollashtirish va ustuvor yo‘nalishlarini diversifikatsiya qilish uchun barcha resurslarga ega, degan xulosaga kelish mumkin.

Ushbu tadqiqotning maqsadi turkiy davlatlar tashkilotining O‘zbekiston tashqi siyosatidagi o‘rni va ahamiyatini, ishtirok etish tarixi va hozirgi bosqichdagi istiqbollarini tahlil qilish hamda tavsiyalar ishlab chiqishdan iborat. Maqolada O‘zbekistonning TDTdagi ishtiroki, uning nazariy asoslari va zamonaviy jihatlari muhokama qilinadi. Davlat rahbarlarining oliy darajadagi uchrashuvlari, davlat hukumatlari vakillarining keng va tor doiradagi uchrashuvlari, ushbu muloqotlardan kutilayotgan maqsad va istiqbollar muhokama qilinib, nazariy takliflar ishlab chiqildi.

Ушбу мақолада Шанхай ҳамкорлик ташкилотининг замонавий халқаро муносабатлар тизимидаги роли, ташкилотнинг кенгайиши масалалари, Ҳиндистон ва Покистон ШҲТнинг тўлақонли аъзолари мақомини олишди ва ушбу давлатларнинг истиқболли ҳамкорлик йўналишлари тадқиқ этилади. Аъзо давлатларнинг савдо, энергетика, инвестиция, транспорт, молия, туризм соҳаларидаги ҳамкорликни ривожлантиришга доир масалалар муҳокама этилади.

Ҳиндистон ва Покистон ШҲТнинг тенг ҳуқуқли аъзоси мақомига эга бўлиши ташкилотнинг имкониятларини кенгайтириб, xалқаро майдонда долзарб муаммоларни ҳал қилиш, минтақада ва бутун дунёда xавфсиз ҳамда барқарор тараққиётни таъминлайдиган кўп томонлама меxанизм сифатида ташкилотнинг ролини янада оширишга xизмат қилади. Шанхай ҳаморлик ташкилоти Ҳиндистон учун Марказий Осиёдаги кўп томонлама ҳамкорликнинг асосий воситаси ҳисобланади.

Darhaqiqat, mintaqada xavfsizlikni ta'minlash uchun davlatlar o'rtasidagi hamkorlikni tashkil etish bilan puxta ishlash kerak. Zamonaviy terrorizm ko'p sonli qurbonlarga olib kelishi mumkin bo'lgan barcha choralarni qo'llagan holda xavfli bo'lishi mumkin bo'lgan radioaktiv, kimyoviy va biologik ob'ektlarni himoya qilish va himoya qilish amaliyoti har qachongidan ham dolzarbdir. Shunday qilib, ma'lumki, ShHT faoliyati kelajakda tezkor javob berish va himoya qilish uchun zarur bo'lgan choralar bilan amalga oshirilishi kerak.

Мақолада Марказий Осиёда минтақавий хавфсизлик комплекси тизимини шакллантиришда ҳамкорликнинг турли механизмлари қаторида халқаро ташкилотлар билан алоқаларнинг айрим хусусиятлари ўрганилган. Жумладан, минтақа давлатларининг Шанҳай ҳамкорлик ташкилоти билан ҳамкорлиги, ҳамда унинг минтақадаги роли очиб берилган. Ташкилотга аъзо давлатлар биргаликда минтақавий хавфсизликни таъминлаш учун амалий чоралар кўришмоқда. Мақолада бундай ҳамкорликнинг Марказий Осиё давлатлари учун ижобий томонлари кўрсатиб берилган.

Markaziy Osiyoda ekologik muammolarni tadqiq qilish, ularni hal qilishning mexanizmlarini ishlab chiqishda ekologik maslalar bilan shug‘ullanuvchi vakolatli legal tashkilotlar hal qiluvchi rol o‘ynaydi. Bu kabi asosiy tashkilotlar qatoriga davlatlar ichida siyosiy ekologik partiyalar, vazirliklar, markazlar hamda xalqaro miqyosda BMT, ShHT kabi tashkilotlar a’zo davlatlarda vakolatlari doirasida ta’sir o‘tkaza oluvchi siyosiy aktor vazifasini bajaradi.

Maqolada Markaziy va Janubiy Osiyoning o'zaro bog'liqligining asosiy omillari ochib berilgan. Siyosiy-iqtisodiy, tarixiy-madaniy va tabiiy-geografik omillarning dinamikasiga baho berilgan. Zamonaviy global o‘zgarishlar fonida ikki mintaqaning o‘zaro bog‘liqligini mustahkamlash imkoniyatlari va istiqbollari o‘rganilgan.

Maqolada ijtimoiy fanlar oldida turgan yangi ilmiy dunyoqarashni shakllantirish masalasi tahlil etilgan. Muallif tomonidan Sharq mutafakkirlarining jamiyat, davlat boshqaruvi, huquq, to‘g‘risidagi qarashlari shakllanishi va rivojlanishi haqida asarlar ilmiy o‘rganilgan.

Huquqiy va ijtimoiy davlat, siyosat, demokratiya, qonunchilik, adolat kabi tushunchalarning ahamiyatiga e’tibor qaratilgan. Sharq olimlarining siyosiy- huquqiy ta’limotlarini huquqshunoslik nuqtai nazaridan yanada tadqiq etib, undan huquqiy davlat, fuqarolik jamiyati shakllanishida keng foydalanish tavsiya etilgan.

Ushbu maqolada Markaziy Osiyo va Kaspiy mintaqasi mintaqalari o'rtasidagi o'zaro bog'liqlik mavzusi tahlil va muhokama etildi.

Ushbu maqolada Xitoy Xalq Respublikasining Afg'oniston iqtisodiyoti va siyosatiga ta'siri kuchayishi ko'rib chiqiladi. Xitoy global kuch, barcha yirik siyosiy va iqtisodiy koalitsiya va tashkilotlarning ishtirokchisi. XXR nafaqat AQSH va Rossiya uchun eng muhim hamkorlardan biri, balki Afrika, Markaziy Osiyo va Osiyo-Tinch okeani mintaqasidagi koʻplab mamlakatlar uchun zarur “doʻst” hisoblanadi. Qaysi manbalar Xitoyni jahon qudrati deb atashga imkon beradi?

Xitoy PMClari hozirda Pokistonda mavjud bo'lib, u erda Karachidagi Xitoy dengiz portini amalda qo'riqlaydi. Yamanda ular Aden ko'rfazidagi yuk kemalari va tankerlarining xavfsizligini ta'minlaydilar. Shuningdek, Xitoy PMClari Tojikistonning Tog‘li Badaxshonda joylashgan va hatto Isroilda qo‘shma bazaga ega. Shu tariqa, Pekin endi boshqa mamlakatlardagi o‘z biznes manfaatlarini qoplash uchun kuch ishlatadigan usullardan qo‘rqmasligi ayon bo‘ladi. Yaqin vaqtgacha bu AQSh, Buyuk Britaniya va boshqa G'arb davlatlarining eksklyuziv huquqi edi. Xitoyning Afg'onistondagi ta'sirining kuchayishi hech kim uchun yangilik emas, lekin hamma ham bilmaydiki, Xitoy Afg'onistonda uzoq vaqtdan beri, hatto o'zining ehtiyotkor siyosati davrida ham, "sariq ajdaho" hali chuqur uyquda edi. uning panjasi Afg'onistonda edi. Ushbu maqolada biz Xitoyga Afg‘oniston nima uchun kerak va u yerda qanday rejalarni amalga oshirmoqda va bu rejalarda ShHT qanday rol o‘ynaydi, degan savollarni ko‘rib chiqishga va javob berishga harakat qilamiz.

Мақолада глобал қиймат занжирининг моҳияти ва афзалликлари, меҳнат бозорига салбий таъсири таҳлил этилган. Шунингдек жаҳон иқтисодиётининг глобаллашуви шароитида меҳнат бозоридаги зиддиятларни ҳал қилишда ижтимоий шерикликни ривожлантириш моделлари таҳлил қилинган. Мақолада, шунингдек, ривожланаётган мамлакатларда ГҚҚнинг гендер тенглизлик ва болалар меҳнатидан фойдаланиш даражасини пасайтиришга таъсири асосланган.

Ilova qilinayotgan ilmiy materialning dolzarbligi Shanxay hamkorlik tashkilotining mintaqaviy miqyosdagi istiqbolli platformaga aylanganligi bilan bog‘liq bo‘lib, unda a’zo davlatlar o‘rtasida muzokaralar olib borish uchun davlatlar va xalqaro tashkilotlar bilan konstruktiv hamkorlikni yo‘lga qo‘yish mumkin. xavfsizlik muammolarini o'z vaqtida hal qilish. Shu nuqtai nazardan, ShHT faoliyati Afg‘onistondan AQSh va NATO qo‘shinlarining olib chiqilishi, shuningdek, “Tolibon” harakatining tashkil etilishi natijasida yuzaga kelgan murakkab va oldindan aytish qiyin bo‘lgan ichki siyosiy va harbiy vaziyat nuqtai nazaridan alohida ahamiyatga ega. mamlakatdagi kuch. Ko‘rinib turibdiki, ShHT ma’lum siyosiy, iqtisodiy va diplomatik salohiyatga ega bo‘lib, undan foydalanish nafaqat Afg‘onistondagi inqirozli vaziyatni hal qilishga, balki Markaziy va Janubiy Osiyo mintaqalarida xavfsizlik va barqarorlikka tahdidlarni bartaraf etishga yordam beradi.

Mazkur maqola Markaziy Osiyo davlatlari bilan munosabatlarga kirishishning hozirgi kundagi eng ommalashib borayotgan “Markaziy Osiyo+1” formatlarining dastlabkisi hisoblanuvchi “Markaziy Osiyo+Yaponiya” Dialogining vujudga kelishi va rivojlanish istiqbollarini tahlil qilishga bag‘ishlangan. Bunda davlat rahbarlari nutqlari, siyosatshunos olimlarning ilmiy ishlaridan foydalangan holda tegishli xulosalar ishlab chiqildi. “Markaziy Osiyo+Yaponiya” formatini ikki tomonlama hamkorlik o‘rnini bosuvchi vosita emas, balki Yaponiyaning mintaqa mamlakatlari bilan hamkorligini kengaytirish mexanizmi sifatida qabul qilish mumkin. 

Хитойнинг маданий сиёсий мафкураларида тарихий мерос ва анъаналарга содиқлик ғояси асос бўлиб, унинг глобаллашув таъсиридан мафкуравий ва инсонпарварлик тамойилларини сақлаб қолиш орқали миллийликни ва ўзига хосликни тарғиб қилиш лозим.

Хитой миллати минг йилликлар давомида ижтимоий анъаналар ва замонавийликни инкор этиш ва миллат тараққиётининг зарурий шарти сифатида қабул қилиш каби даврларини бошидан кечирди ҳамда ХХI аср бошларидан бошлаб ривожланишнинг миллий йўли жонланди ва миллий мафкура қадриятлари тизими машҳур бўла бошлади, бу эса қўшни минтақа давлатлари билан турли биргаликда мувофаққият ва биргаликда фойдаланиш приципига асосланган тараққиёт ғоясини амалда рўёбга чиқариш учун “Бир макон – бир йўл” ташаббусини илгари сурда. “Бир макон, бир йўл” ташаббуси 2013 йилда Хитой раҳбари Си Цзиньпин томонидан илгари сурилган бўлиб, Марказий, Жанубий ва Жанубий Шарқий осиё минтақасида ўзаро алокаларни амалга оширишдаги асосий мақсадлардан бирига айланди.

Халқаро мунособатларнинг ўзгариши шароитида Марказий ва Жанубий Осиё минтақалари давлатларида ўзаро сиёсий - дипломатик, савдо - иқтисодий, маданий – гуманитар алоқаларнинг ривожланиш тенденциялари.Ўзаро хмкорликка таъсир этувчи шарт шароитларни омилларни ўзаро боғликлик концепцияси  нуктаи назаридан  ўрганиш

Ушбу максадга эришиш учун Халқаро мунособатларнинг ўзгараётган шароитида Марказий ва Жанубий Осиё давлатлари манфаатларига жавоб берадиган, минтақа мамлакатлари билан  ўзаро муносабатларини мустаҳкамлаш ва кенгайтириш, тинчликпарвар ташқи сиёсат олиб боришнинг йўллари, механизмларини такомиллаштиришга  таъсир этадиган омилларни уни келтириб чиқарадиган сабабларни, муаммоларни аниқлаш  ва  ўзаро боғлиқлик ривожланишининг модели ва сценариясига оид   тавсиялар ишлаб чиқилган. Шунингдек  минтақа стратегик ривожланишининг муҳим омили барқарор сиёсий дипломатик, савдо - иқтисодий, транспорт - коммуникация алоқаларини, ривожлантириш ва инновацияларни кенг жорий этиш имкониятларини аниқлаш, таҳлил этиш ва амалга ошириш бўйича амалий тавсиялар ишлаб чиқилган

Афғонистон Ислом Республикаси Марказий ва Жанубий Осиё минтақавий боғлиқлигини амалда таъминлашнинг муҳим бўғини сифатига таъсир этадиган салбий ва ижобий омилларни, муаммоларни ўрганиш ва тавсиялар шаллантирилди. Янгидан шаклланаётган Халқаро мунособатлар янги тартиботининг Марказий ва Жанубий Осиёга таъсирини ривожланиш сценариясига таъсир этадиган шарт-шароитларни аниқлаш ва таклифлар ишлаб чиқилган

Ushbu maqolada Buyuk Ipak yo‘li iqtisodiy kamarining qayta tiklanishi va ahamiyati, xususan, savdo-kommunikatsiya yo‘nalishlarini rivojlantirish, Buyuk Ipak yo‘li orqali o‘tadigan mamlakatlarda milliy transport tizimining xalqaro transport yo‘laklari tizimiga integratsiyalashuvi, shuningdek tranzit yuklarni jalb qilish, shu jumladan neft va tabiiy gaz tranzitini quvurlar orqali yetkazib berish (tashish)ni rivojlantirish.

Ushbu tadqiqot O'zbekiston Respublikasi oliy ta'lim muassasalariga alohida e'tibor qaratgan holda davlat xizmatlari sektorida inson resurslarini rivojlantirishning murakkab jarayonlarini o'rganadi. Tadqiqot davlat xizmati rollari uchun mutaxassislarni shakllantirish kontekstida inson resurslarini rivojlantirish amaliyotining hozirgi holatini har tomonlama tushunishga qaratilgan. Sifatli va miqdoriy ma’lumotlarni uyg‘unlashtirgan aralash usullardan foydalangan holda tadqiqot O‘zbekiston oliy ta’limida inson resurslarini rivojlantirishni tavsiflovchi siyosat, dasturlar va muammolarni o‘rganadi.

Adabiyotlarni o'rganish Markaziy Osiyo mintaqasidagi noyob muammolar va imkoniyatlarni ta'kidlab, davlat xizmatida inson resurslarini rivojlantirish bo'yicha mavjud tadqiqotlarni o'rganish orqali asos yaratadi. Mavjud bilimlar bazasidagi bo'shliqlarga e'tibor qaratgan holda, ushbu tadqiqot O'zbekistonda inson kapitalini rivojlantirish bo'yicha olib borilayotgan munozaralarga qimmatli hissa sifatida qaraydi.

Metodologiya bo'limi tadqiqot dizayni, tanlab olish strategiyasi va ma'lumotlarni yig'ish usullarini belgilaydi, ularning tadqiqot uchun mosligini asoslaydi. Chuqur intervyular, so'rovlar va hujjatlarni tahlil qilish orqali tadqiqot asosiy manfaatdor tomonlardan, jumladan, ma'murlar, o'qituvchilar va talabalardan inson resurslarini rivojlantirish dinamikasi bo'yicha nuansli nuqtai nazarni taqdim etish uchun tushunchalarni to'playdi.

Maqolada Oliy ta'limda inson resurslarini rivojlantirishning ko'p qirrali manzarasini ochib beriladi, bunda ham muvaffaqiyatli tashabbuslar, ham doimiy muammolar ham ochib beriladi. Tadqiqot siyosat va dasturlarning davlat xizmatlari roliga kiruvchi mutaxassislar sifatiga ta'sirini o'rganadi va ularning samaradorligini tanqidiy tahlil qiladi. Bundan tashqari, tadqiqot qiyosiy tahlildan iborat boʻlib, Oʻzbekiston kontekstida qoʻllaniladigan saboqlarni olish uchun ilgʻor jahon amaliyotlari bilan parallellik olib boradi.

Ushbu maqola oliy ta'lim muassasalarining malakali davlat xizmati kadrlarini shakllantirishdagi muhim rolini ta'kidlab, asosiy xulosalarni umumlashtiradi. Taqdim etilgan tavsiyalar siyosatchilar va o‘qituvchilar uchun inson resurslarini rivojlantirish amaliyoti samaradorligini oshirishga qaratilgan amaliy tushunchalarni taklif etadi. Tadqiqot natijalari O‘zbekiston chegarasidan tashqariga chiqib, o‘tish davridagi iqtisodiyotlarda davlat boshqaruvi va inson kapitalini rivojlantirish bo‘yicha kengroq munozaraga hissa qo‘shadi.

So'nggi yillarda Fors ko'rfazi Arab davlatlari hamkorlik mamlakatlari (FKADHM) o'zlarining innovatsion tizimlaridagi muammolarni darhol hal qilishga qaratilgan bir qator islohotlar va tashabbuslarni amalga oshirishga kirishdilar. Ushbu muammolar birinchi navbatda inson kapitalini rivojlantirish va ilmiy-tadqiqot ishlarini rag'batlantirishni o'z ichiga oladi. Ushbu mamlakatlar, shuningdek, an'anaviy sanoat tarmoqlarini (masalan, neft va gaz, neft kimyosi, asosiy sanoat tarmoqlari, suvni tuzsizlantirish) va yangi paydo bo'layotgan (shu jumladan aerokosmik, sog'liqni saqlash, qayta tiklanadigan energiya manbalariga asoslangan energiya) rivojlantirishni amalga oshirmoqdalar. Bunda SSAGPZ nisbatan qisqa vaqt ichida sezilarli yutuqlarga erishdi. Umuman olganda, maqola innovatsion siyosat va uning global innovatsiyalar va iqtisodiy o'sishga potentsial ta'siri haqida tushuncha beradi.

Maqola zamonaviy pushtu tilida qo'shimchaning nutqning maxsus qismi sifatidagi holatini o'rganishga bag'ishlangan. Qo`shimchalar tarkibiga fe`lga qo`shni bo`lgan, kelishiksiz, kelishiksiz so`zlar, ular tarkibidagi sifatlar va hosilalar (masalan, bir xil qo`shimchalar) va sifat belgilash yoki qo`shimcha munosabatning sintaktik vazifasini bajaradi. Harakat tarzi holatlarining semantik xususiyatlariga kelsak, shuni ta'kidlash kerakki, u har doim gapda qo'shimcha hisoblanadi. Ularning ot, sifat, fe’l, olmosh va sanoq so‘zlar bilan o‘zaro bog‘liqligi ta’kidlanadi. Qo'shimchaning kategorik semantikasi - harakat belgisi yoki xususiyat belgisini ifodalash qobiliyati.

Pushtu tilida qo‘shimchalar semantik jihatdan quyidagi guruhlarga bo‘linadi: o‘rin, harakat usuli va usuli, o‘lchov va daraja, maqsad, vaqt.

Markaziy Osiyo mintaqasi Osiyo qit’asida o‘ziga xos bo‘lgan geografik hududda joylashgan. Bu mintaqa mamlakatlarining xalqaro dengiz yo‘llariga chiqish imkoniyatlari cheklanganligi uning bir jihati bo‘lsa, xalqaro tranzit yo‘llar chorrahasida joylashganligi esa mintaqaning iqtisodiy, siyosiy va strategik ahamiyatini belgilaydi. Shu maqsadda mintaqa joylashgan hudud mamlakatlarining umumiy va farq qiluvchi jihatlari yoritib berishga harakat qilingan. Jumladan, mazkur hududda yashovchi xalqlar hayoti, xo‘jaligining rivojlanishi va joylashuvidagi o‘ziga xos geografik hususiyatlarni ochib berishga harakat qilingan. Markaziy Osiyo davlatlari BMT tomonidan qabul qilingan jahon mamlakatlarining tasnifi nuqtayi nazaridan. o‘tish iqtisodiyotidagi davlatlar toifasiga mansub. Ularning yaqin o‘tmishgacha yagona siyosiy va iqtisodiy makonda rivojlanganligidan kelib chiqib, iqtisodiyoti asosan mineral hom ashyo va yer-suv resurslariga tayanadi. Maqolada shu juhatlarga to‘xtalib o‘tilgan.

axborot urushi, axborot makonini, desinformatsiya, razvedka urushi, axborot xavfsizligi;

О‘zbekistonning demokratik taraqqiyot yо‘li, erkin fuqarolik jamiyati va zamonaviy siyosiy boshqaruv modellarini joriy etish, avvalo, jamiyatda ijtimoiy-siyosiy barqarorlik va xavfsizlik muhiti bilan chambarchas bog‘liqdir. Bu borada barcha hududlarimizda xavfsiz sharoit yaratish, tinchlik va osoyishtalikka qarshi tahdidlarga tо‘liq barham berish maqsadida ishlab chiqilgan О‘zbekiston Respublikasining jamoat xavfsizligi konsepsiyasi hamda 2022-2025 yillarda jamoat xavfsizligini ta’minlash tizimini rivojlantirish chora-tadbirlar rejasi amalga oshirilmoqda. Ilmiy maqolada ushbu dolzarb masalalar tahlil etilgan.

Мазкур мақолада ШҲТ доирасида халқаро энергетика хавфсизлигини таъминлаш масалалари, ШҲТ мамлакатлари ўртасидаги иқтисодий-энергетика ҳамкорлигининг истиқболли йўналишлари, ташкилот доирасида кўп томонлама энергетика ҳамкорлигининг ривожланиш тенденциялари, ўзаро манфаатли энергетика лойиҳаларини амалга ошириш имкониятлари, ташкилотга аъзо давлатларда қайта тикланадиган энергия манбаларини ривожлантириш хусусиятлари таҳлил этилган.

Bu maqolada Markaziy Osiyoda xavfsizlikni ta’minlashda yoshlarning roli mavzusi tahlil va muhokama qilingan.

Ushbu muallif maqolada siyosiy partiya tushunchasi, uning jamiyatdagi o‘rni, shuningdek, O‘zbekiston va Qozog‘istonda siyosiy partiyalarini tashkil etishi va shakllanish dinamikasi tahlil qilindi.

Марказий Осиё билан Хитой ўртасидаги ижтимоий – муносабатлар ривожланиб, бугун ўзининг “олтин даврига” қадам қўйди. “Шанхай ҳамокрлик ташкилоти” ва “бир белбоғ – бир йўл ”, “Буюк ипак йўли” мегалойиҳасини рўёбга чиқариш йўлидаги ташланган илдам қадамлар, иқтисодий ва маданий ҳамкорликнии ривожлантириш, халқ дипломатиясининг кучайиши, туризм ва спорт соҳалардаги ҳамкорлик ва ижтимоий-маданий ўзига хосликларга эга бўлгани баробарида оила қуриш кабилар минтақа халқлари умумтараққиёт стратегиясини белгилаши мумкин бўлган янги жараён сифатида намаён этмоқда. Шу маънода хитойнинг ислоҳотлар даври тараққиёт хусусиятлари, давлат мафкураси, сиёсий маданияти ва эволюцияси, хитой ва МДҲ олимларининг хитой ҳақидаги тадқиқотларини таҳлили бугунги куннинг асосий вазифларидан бўлиб қолмоқда.

Мақолада анализ ва синтез, тарихийлик, тизимлаштириш, тузилмавий функционал таҳлил каби илмий ёндашувлардан фойдаланилди.

Maqolaning maqsadi - Yaponiya xalqaro hamkorlik agentligining (JICA) zamonaviy qirg'iz-yapon munosabatlaridagi rolini baholash. Yaponiya xalqaro hamkorlik agentligining dastur va loyihalari Yaponiya tashqi siyosatining maqsadlarini amalga oshiradi: demokratik qadriyatlar, inson huquqlari, bozor munosabatlarini rivojlantirishni qo'llab-quvvatlash. Qirgʻiziston kabi rivojlanayotgan davlatlar bilan hamkorlikni chuqurlashtirish va xalqaro barqarorlikni qoʻllab-quvvatlash orqali Yaponiya yarim asrdan koʻproq vaqt davomida rivojlanayotgan mamlakatlarga Rivojlanish boʻyicha Rasmiy yordam koʻrsatib kelmoqda.

Maqolada O‘zbekistonning zamonaviy suv diplomatiyasi ko‘rib chiqiladi. Transchegaraviy suvdan foydalanish sohasida O‘zbekiston oldida turgan asosiy muammolar o‘rganilgan. Markaziy Osiyoda suv xavfsizligining hozirgi tendentsiyalari batafsil yoritilgan. Ular ShHTning suvdan foydalanish muammolarini hal qilish vakolatlariga alohida to'xtalib o'tadilar. O‘zbekistonning ShHT faoliyatidagi ishtiroki va Markaziy Osiyodagi suv muammolarini hal qilishning muqobil yo‘llari o‘rganiladi. Maqolaning maqsadi - Markaziy Osiyoda transchegaraviy suvdan foydalanish muammolarini hal qilishda ShHT salohiyatidan foydalanish imkoniyatlarini o'rganish va ochib berish. Tadqiqot natijalari asosida muallif O‘zbekistonda suv diplomatiyasining rivojlanishiga oid prognozlarni ishlab chiqdi.

Минтақамиз ўзининг географик жойлашуви, ижтимоий-иқтисодий салоҳияти ва моддий ресурслари билан ташқи кучларни доимо ўзига жалб қилиб келади. Шу сабабли дунёнинг етакчи кучлари доимо бу ўлкани забт этишга, таъсир кўрсатишга интилиб келишади. Бугунги кунда ҳам бу тенденция ўзининг долзарблигини йўқотгани йўқ. Умуман олганда Хитой ва минтақа ўртасидаги муносабатлар янги босқичга институционаллашув босқичга чиқмоқда. Шу билан бирга бу босқич мавжуд тажрибалар ва қадриятлар фонида кечаётганлигини қайд этиш мумкин. 

Markaziy Osiyo davlatlari “Bir kamar, bir yo‘l” tashabbusining (BKBY) asosiy yo‘nalishi hisoblanadi. Hozirgi kunda Germaniya, Fransiya va Angliya kabi dunyoning rivojlangan mamlakatlari markaziy osiyo davlarlari bilan 5+ loyihalarini amalga oshirmoqda. 2050-yilgacha bo’lgan davrda markaziy osiyo hududi yirik iqtisodiy o’sish qutblardan biriga aylanishi mumkinligi iqtisodichi olimlar tomonidan prognoz qilinmoqda. Iqtisodiy samaradorlikka erishish uchun shaharlarning o’rni yuqori ekanligini hisobga olgan holda, maqolada biz Xitoyning Shinjon provinsiyasi va markaziy osiyoda joylashgan shaharlarning urbanizatsiya jarayonini taqqoslash asosida qiyosiy tahlil qilishga harakat qildik. Shinjon provensiyasi bilan markaziy osiyo shaharlarini misol qilib olishimizning asosiy sababi ularning hududiy jihatidan chegaradoshligidir.

Maqola rasmiy Islomobodning Bishkekdagi ilmiy diplomatiyasi kontekstida Qirgʻiziston va Pokiston oʻrtasidagi ilmiy va taʼlim sohasidagi aloqalarga bagʻishlangan. Ilmiy diplomatiyaning ta'rifi berilgan va Rossiya Fanlar akademiyasining Ijtimoiy fanlar bo'yicha ilmiy axborot instituti tomonidan o'rganilayotgan masalalar bo'yicha Pokiston ekspert hamjamiyatining qarashlari bo'yicha tadqiqot natijalari keltirilgan. Pokiston-Qirg'iziston munosabatlarining ilmiy va ta'lim sohasidagi umumiy ahvoli qisqacha bayon qilinib, mavjud savdo-iqtisodiy hamkorlikni faollashtirish va Qirg'iziston bilan farmatsevtika sanoatini rivojlantirish orqali uni yanada rivojlantirish imkoniyatlariga alohida e'tibor qaratildi. Pokiston tomonining yordami. Xususan, Qirgʻiziston-Xitoy-Pokiston toʻgʻridan-toʻgʻri logistika yoʻnalishi ochilgani, bu ikki tomonlama hamkorlikni mustahkamlash katalizatorlaridan biriga aylanishi koʻzda tutilgani taʼkidlandi.

Global isishning hozirgi va potentsial ta'siri jamiyatning barcha tarmoqlarida oziq-ovqat xavfsizligi bo'yicha keng tarqalgan xavotirlarni keltirib chiqardi. Xitoyning oziq-ovqat xavfsizligi butun dunyo e'tiborini tortdi, chunki uning beqarorligi va noaniqligining turli omillari kuchaygan. Ushbu tadqiqot Xitoyda oziq-ovqat xavfsizligini baholash uchun uning mavjudligi, taqsimlanishi, ishlatilishi, zaifligi, barqarorligi va tartibga solinishini tahlil qilish orqali yangi asosni ishlab chiqdi. Asosiy to'siqlar dastlab don tarqatish bilan bog'liq edi, ammo keyinchalik zaiflik va barqarorlik bilan bog'liq muammolarga tarqaldi. Bundan tashqari, Osiyoning ichki qismida joylashgan, ekologik muhiti zaif va qishloq xo'jaligi texnologiyasi past bo'lgan Markaziy Osiyo mamlakatlari iqlim o'zgarishidan kelib chiqadigan jiddiy tahdidlarga ko'proq moyil.

Afg‘onistonning ShHTga a’zo davlatlar bilan yaqinligi tufayli bu yerda sodir bo‘layotgan voqealar ShHTning iqtisodiy va siyosiy hamkorligiga, uning mintaqadagi terrorizmga qarshi kurashiga bevosita ta’sir ko‘rsatmoqda. Shu munosabat bilan 2005-yilda “ShHT-Afg‘oniston” aloqa guruhi rasman tuzilgan, 2012-yilda esa Afg‘oniston ShHTga kuzatuvchi a’zo sifatida qabul qilingan. Maqolada Tolibon harakatining 2021-yilda Afgʻonistonga kelishi va ShHT aʼzolari uchun qanday ogʻir vaziyatlar yuzaga kelgani koʻrib chiqiladi. Maqolada bu qiyinchiliklar Xitoy, Rossiya va Markaziy Osiyo uchun qanday bo‘lishi haqida so‘z boradi. Bundan tashqari, ushbu davlatlarning Afg‘oniston bo‘yicha qarashlari iqtisodiy loyihalar misolida tushuntirilgan.

Мақолада Ўзбекистон ва Хитой Халқ Республикаси ўртасидаги кенг кўламли муносабатларнинг замонавий тенденциялари ўрганилади. Шунингдек, Хитойнинг Марказий Осиё минтақаси ривожидаги ўрни ва аҳамияти ёритилган. Икки мамлакат ўртасидаги сиёсий ва иқтисодий муносабатларнинг ривожланиш истиқболлари очиб берилган.

Maqolaning maqsadi Markaziy Osiyoning qulay geosiyosiy va foydali geostrategik holatini tavsiflashdan iborat. Umuman Osiyoning, xususan, Janubiy Osiyoning iqtisodiy rivojlanishi energiya iste’molining sezilarli o‘sishiga sabab bo‘layotganini tushuntiring. Markaziy Osiyo esa neft va tabiiy gazning eng katta zaxiralaridan biriga ega. Natijada Markaziy va Janubiy Osiyo energiya bozorida bir-birini to‘ldiruvchi o‘yinchilar hisoblanadi. Markaziy davlatlar uchun Janubiy Osiyoning bozor salohiyati juda katta.

Hamkorlikning so‘nggi o‘n yilligida har ikki mintaqa elitasi energiya ta’minoti, savdo, fan va ta’lim sohalarida o‘zaro hamkorlik qilish uchun ulkan imkoniyatlarni ro‘yobga chiqarmoqda. Zero, Markaziy Osiyo va Janubiy Osiyo mamlakatlari iqtisodiyot va madaniyatlarning bir-biriga kirib borishining ming yillik tarixiga ega. Energetika loyihalarini amalga oshirishga to‘sqinlik qilayotgan omillar ko‘rsatilgan.

Bozor risklari, narx va tarif risklari va boshqalar aniqlangan. Ta'kidlanishicha, Dehli an'anaviy tarzda shiddatli mintaqaviy raqobat sharoitida o'z imkoniyatlarini Pekin bilan taqqoslaydi.

Dehli mintaqadagi kuchlar muvozanatini o'zgartira olmayapti. Qirg‘iziston Respublikasi so‘nggi yillarda Hind okeaniga chiqish bo‘yicha ish olib borayotgani taxmin qilinmoqda. Karachi – Qashqar – Bishkek transport yo‘lagi yil davomida ishlashga o‘tkazildi. Suv-energetika muammolarini hal qilish Markaziy Osiyo davlatlari uchun katta ahamiyatga ega.

Ushbu global muammoni XXI asrda Markaziy Osiyo davlatlari uchun hal etish bo‘yicha tavsiyalar berilgan.

Va, aniqrog'i, Rossiya Federatsiyasining shimoliy qismidan Orol dengiziga oqayotgan suv oqimi!

Maqolada Qirgʻiziston Respublikasining ShHTga aʼzo boshqa davlatlar bilan ilmiy va taʼlim sohasidagi hamkorligining asosiy jihatlari tahlil qilingan. Muallif ShHTga a’zo mamlakatlarning har biri bilan ta’lim sohasida ikki tomonlama hamkorlikni rivojlantirishga ko‘maklashuvchi qator omillarni belgilab beradi. Qirg'iziston va Rossiya o'rtasidagi hamkorlik ko'p jihatdan bir davlatda bo'lishning uzoq tajribasi, shuningdek, til to'siqlarining yo'qligi bilan bog'liq. Xitoy va Eron xitoy va fors tillarini o‘rganish uchun shart-sharoit yaratish, madaniy sohadagi loyihalarni qo‘llab-quvvatlash va akademik mobillik dasturlarini ishlab chiqishdan iborat “yumshoq kuch” siyosatidan faol foydalanmoqda. Qirg‘iziston bilan qo‘shni davlatlar, birinchi navbatda, O‘zbekiston va Qozog‘iston o‘rtasidagi hamkorlik ham tarixiy meros mushtarakligi, madaniy va lingvistik yaqinlik hamda turli sohalardagi ikki tomonlama munosabatlarning rivojlanishini hisobga olsak, nihoyatda istiqbolli ko‘rinadi. Nihoyat, Janubiy Osiyo davlatlari bilan ilmiy va ta’lim sohasidagi hamkorlikni rivojlantirish turli yo‘nalishlarda amalga oshirilmoqda. Bu yerda muhim omil Hindiston va Pokiston fuqarolari orasida qirg‘izcha ta’limga bo‘lgan talab bo‘lib, buni rasmiy statistik ma’lumotlar ham tasdiqlaydi. Shunday qilib, muallif Qirg‘iziston va ShHT mamlakatlari o‘rtasidagi ilmiy va ta’lim sohasidagi hamkorlikni rivojlantirish istiqbollarini ijobiy baholaydi, chunki bundan assotsiatsiyaga a’zo barcha davlatlar manfaatdor.