Ushbu maqolada Surxondaryo viloyatida aholi ijtimoiy va maishiy turmushi bilan bog‘liq ma’lumotlarning davriy matbuot orqali qanday yoritilishi, shuningdek, ushbu jarayonga adib va jurnalistlarning qo‘shgan hissasi tahlil qilinadi. Tadqiqotda mahalliy gazeta va jurnallar — “Surxon tongi”, “Termiz ovozi”, “Denov sadosi”, “Boysun hayoti”, “Sho‘rchi hayoti” kabi nashrlar misolida ijtimoiy mavzularni yoritish usullari, maqolalarning tarkibiy va mavzuviy xususiyatlari o‘rganiladi. Shu bilan birga, viloyat matbuotida faoliyat yuritgan adiblar va jurnalistlarning aholi hayotidagi muammolarni yoritish, ijtimoiy ongni shakllantirish va maishiy masalalarni targ‘ib etishdagi roli ko‘rib chiqiladi.

Ushbu maqolada  XIX  asrning ikkinchi yarmida Buxoro amirligining muhim siyosiy-ijtimoiy, iqtisodiy va madaniy markazlaridan  biri hisoblangan Shahrisabz bekligining boshqaruv tizimi to‘g‘risida fikr bildiriladi.

Ушбу мақолада спорт соҳасида тузилаётган номланмаган ва аралаш шартномалар институти фуқаролик ҳуқуқи нуқтаи назаридан чуқур таҳлил қилинади. Профессионал спортчи билан клуб ўртасидаги меҳнат/фуқаролик шартномалари, футболчи трансфери шартномаларининг ҳуқуқий табиати, спортчи иштирокидаги реклама ва спонсорлик шартномалари аралаш ва номланмаган шартномалар гуруҳига мансуб ҳуқуқий конструкциялар сифатида кўриб чиқилади. АҚШ, Буюк Британия, Россия, бошқа СНГ давлатлари ва Ўзбекистон қонунчилиги ҳамда ФИФАнинг “Ўйинчилар мақоми ва трансфери тўғрисида”ги Низоми (RSTP) нормалари қиёсий таҳлил қилинади. Илмий-амалий таҳлил асосида футболчи трансфери “товарни сотиш” эмас, балки клублар ўртасидаги талаб ҳуқуқлари ва спортчи рўйхатдан ўтказилишини ўтказишга оид номланмаган фуқаролик-ҳуқуқий шартнома эканлиги асосланади.

Ushbu ilmiy maqolada XIX asr oxiri va XX asr boshlarida Turkistonda kechgan jadidchilik harakatida xotin-qizlarning ijtimoiy va ma’rifiy faoliyati tahlil qilinadi. Uzoq yillar davomida bu harakatning asosiy harakatlantiruvchi kuchi sifatida asosan erkak jadidlar – M.Behbudiy, A.Fitrat, A.Avloniy kabi mutafakkirlarning faoliyati o‘rganib kelindi. Natijada, jadidchilik faqat erkaklar harakati bo‘lganligi haqidagi an’anaviy qarash shakllangan edi. Biroq, zamonaviy tarixiy tadqiqotlar va yangi kashf etilgan manbalarning ko‘rsatishicha, milliy uyg‘onish g‘oyalari amalda hayotga tatbiq etilishi, jumladan, yangi usul maktablari tashkil qilinishi, matbuotning rivojlanishi va xayriya ishlari aynan ayol jadidlarning faol ishtirokisiz amalga oshmaydigan jarayon edi. Maqolada jadidchilik faqat erkaklar harakati bo‘lganligi haqidagi an’anaviy qarashlarni rad etib, ayol jadidlarning milliy uyg‘onish, savodsizlikni tugatish va jamiyatni modernizatsiyalash jarayonidagi hal qiluvchi rolini ilmiy asoslashga qaratilgan.

Mazkur maqolada Estoniya va Janubiy Koreyaning raqamli hukumat modellarida shakllangan siyosiy-institutsional mexanizmlar chuqur tahlil qilinib, ular orqali davlat boshqaruvi samaradorligini oshirishning nazariy va amaliy asoslari yoritiladi. Tadqiqotda ushbu ikki mamlakat tajribasi interaktivlik, shaffoflik, hisobdorlik, ma’lumotlar boshqaruvi, ochiq ma’lumotlar siyosati hamda fuqarolik ishtiroki kabi mezonlar asosida qiyosiy tahlil qilinadi. Shuningdek, maqolada Estoniya infratuzilmaviy (X-Road, eID) modeli va Janubiy Koreyaning platformaviy (e-People, KONEPS, Gov24) yondashuvi o‘rtasidagi farqlar aniqlanib, ularning O‘zbekiston sharoitiga moslashtirilish imkoniyatlari ilmiy asoslangan holda baholanadi. Tadqiqot natijalari O‘zbekistonning “O‘zbekiston – 2030” strategiyasi doirasida davlat boshqaruvini modernizatsiya qilish, fuqarolik ishtirokini kuchaytirish va ochiq hamda hisobdor boshqaruv mexanizmlarini takomillashtirish bo‘yicha aniq tavsiyalarni taqdim etadi.

Кайнозой эраси даврида Ўрта Осиёда денгиз сувлари тортилгач,  тоғлардан оқиб тушган  сой сувлари   ўлка    флора ва фаунасининг ўсиши   ўсимликлар ва ҳайвонот дунёсининг     шароит яратди.  Туркистон ўлкасини Россия босиб олгач,   русларни  ўлкага  кўчиришга «Давлат аҳамиятига эга бўлган вазифа», деб қаралди. Пахтачиликни ривожлантиришга эътибор кучайди. Шу мақсадда Мирзачўлда ҳам каналлар қазилди. Бироқ, босқинчи ҳукуматнинг  Мирзачўл шароити ва тупроқлари тузилишини ҳисобга олмасдан бошлаган етарли даражада самара бермади.

Ushbu maqola XX asrning 50-yillarida Mitan, Forish va Darg‘om tumanlarida ijtimoiy-iqtisodiy hayotning tiklanishi va rivojlanishini arxiv hujjatlar asosida tahlil qiladi. Ikkinchi jahon urushidan keyingi qiyinchiliklar, resurs yetishmovchiligi va texnik bazaning eskirishi hududlarda ishlab chiqarishning sekinlashishiga olib kelgani, ayniqsa chorvachilikda yem-xashak ishlab chiqarish rejalarining bajarilmasligi natijasida mahsuldorlik pasaygani ko‘rsatildi. Shuningdek, Darg‘om tumanida mahalliy byudjetning oshishi, ko‘p bolali onalarga nafaqa va mukofotlar ajratilishi ijtimoiy himoya tizimining rivojlanishidan dalolat beradi. Tibbiy xizmatlarning kengaytirilishi orqali mehnatkashlarning sog‘ligini saqlash va ish unumdorligini oshirishga alohida e’tibor qaratilgani ta’kidlanadi. Maqola hududlarning iqtisodiy va ijtimoiy tiklanish jarayonining murakkabligini ochib beradigan.

Ushbu maqolada ar-Roziyning axloqiy qarashlari tushunchasi ko‘rib chiqiladi. Mutafakkir fikricha, yer yuzidagi yagona aqlli mavjudot bo‘lgan inson hayotida aql har tomonlama va alohida o‘rin tutadi. Mutafakkir ehtirosning tabiati, quruqligi va mavjudligini tahlil qilib, ehtiros tabiati mintaqaviy ekanligi haqida aniq va yakuniy xulosaga keladi. Ruh qismlarining haqiqiy nisbati idealdan uzoqdir. “Muhabbat”, “ishq” kabi turkumlar mutafakkirning axloqiy ta’limotida muhim o‘rin tutadi. Ar-Roziy borliqning barcha sohalarini inson faoliyati sohasi – o‘z harakatlarini ezgulik motivlariga bo‘ysundirishga qodir aql-idrok va axloqiy mavjudot deb biladi. Inson hayotining ma’nosi. ar-Roziyning fikricha, dunyodagi yaxshilik va yomonlikni ajrata olish qobiliyatidir.

Mazkur maqolada Qashqadaryo viloyatida ziyorat turizmini rivojlantirish jarayonida me’moriy obidalarining o‘rni va ahamiyati tahlil qilinadi. Unda hududdagi qadimiy me’moriy yodgorliklarning tarixiy, madaniy va diniy jihatlari, ularning ziyoratchilar uchun ma’naviy qadriyat sifatidagi roli ilmiy asosda yoritilgan. Qashqadaryodagi me’moriy obidalar nafaqat diniy-ma’naviy markaz, balki hududiy iqtisodiy taraqqiyot va xalqaro turizm aloqalarini rivojlantirish omili sifatida baholangan.

Mazkur maqolada zamonaviy o‘qitish texnologiyalari, ular bilan bog‘liq metodik yondashuvlar o‘qituvchilarda zaruriy bilimlar, muhim qonuniyatlar, ko‘plab fundamental tushunchalarni nisbatan yengil, chuqur va mustahkam shakllantirish maqsadida qulay shart-sharoitlarni yaratish haqida fikr yuritilgan.

Maqolada yangi ijtimoiy voqelikda insonning o‘zini o‘zi identifikatsiya qilish muammosi, zamonaviylik muammolariga javob sifatida identifikatsiya strategiyalarini o‘zgartirish, uning shakllari, xususiyatlari, tarkibiy darajalari, ma'nosi va oqibatlari ko‘rib chiqiladi.

Mazkur maqolada diniy kontentlar orqali jamoatchilik fikrini shakllantirishda ijtimoiy tarmoqlarning roli va ahamiyati tahlil qilinadi. Maqolada ijtimoiy tarmoqlarning diniy ongni rivojlantirishdagi ijobiy va salbiy ta'siri, ulardan samarali foydalanish usullari hamda jamiyatda sog‘lom diniy muhitni mustahkamlashdagi o‘rni ilmiy asoslangan holda yoritiladi.

Ushbu maqolada, yangi O‘zbekiston davlat mexanizmining funksional imkoniyatlari xususiyatlari haqida fikr va mulohazalar yuritiladi. So‘nggi yillarda O‘zbekiston Respublikasi davlat boshqaruvi tizimida chuqur islohotlar amalga oshirilmoqda. Ushbu islohotlarning asosiy maqsadi davlat mexanizmini yanada samarali, shaffof va inson manfaatlariga yo‘naltirilgan qilishdan iborat. Yangi O‘zbekiston davlat mexanizmi nafaqat zamonaviy boshqaruv tamoyillarini o‘z ichiga oladi, balki mamlakatni yangi rivojlanish bosqichida xalqaro maydonda raqobatbardosh davlat sifatida shakllantirishga xizmat qiladi.

Мазкур мақолада вояга етмаган шахсларни жиноий жавобгарликдан ёки жазодан озод қилинишининг қонуний асослари ва уларнинг ўзига хос ҳуқуқий табиати, амалдаги миллий ва хорижий қонунчиликдаги ёндошувлар ҳамда бу борада илмий фаолият олиб борган олимларнинг фикр мулоҳазалари таҳлил қилинади. Шунингдек, вояга етмаган шахсларнинг психологияси, ижтимоий ривожланганлик даражаси, жиноятни содир этиш шароитлари ва сабабларининг вояга етмаганларни жиноий жавобгарликдан озод қилишдаги роли кўриб чиқилади.

Mazkur maqolada jamiyat barqarorligini ta’minlashda diniy va dunyoviy qadriyatlarning o‘zaro uyg‘unligi falsafiy jihatdan tahlil qilinadi. Tadqiqotda diniy qadriyatlarning axloqiy-ma’naviy salohiyati hamda dunyoviy qadriyatlarning huquqiy va institutsional ahamiyati yoritilib, ularning jamiyat hayotidagi o‘zaro to‘ldiruvchi funksiyalari ochib beriladi. Sharq allomalari merosi va zamonaviy falsafiy yondashuvlar asosida qadriyatlar muvozanatining ijtimoiy barqarorlik, fuqarolik birdamligi va ma’naviy xavfsizlikni ta’minlashdagi o‘rni asoslanadi. Maqola xulosalari zamonaviy jamiyatda ma’naviy-ma’rifiy siyosatni takomillashtirish uchun ilmiy-amaliy ahamiyatga ega.

Mazkur maqolada ijtimoiy huquqlarning tarixiy shakllanish jarayoni, uning falsafiy, huquqiy va siyosiy ildizlari tahlil qilinadi. Shuningdek, qadimgi davrdan zamonaviy xalqaro huquq tizimigacha bo‘lgan rivojlanish bosqichlari, asosiy g‘oyaviy manbalar hamda milliy va xalqaro hujjatlar misolida ijtimoiy huquqlarning mustahkamlanish jarayoni yoritiladi.

Ushbu maqolada islom huquqining muhim yordamchi manbalari qatorida urf–odatning o‘rni va ahamiyati tahlil qilinadi. Urf jamiyat hayotida davomli ravishda takrorlanib, umum qabul qilingan amaliyot sifatida fiqhiy hukmlarni shakllantirishda muhim mezon bo‘lib xizmat qiladi. Qur’on va Sunnatdagi “ma’ruf” tushunchasiga tayanadigan urf Hanafiy mazhabida faqat yordamchi manba bo‘lib qolmasdan, ko‘plab amaliy hukmlarni belgilashda asosiy mezon sifatida qo‘llanadi. Maqolada qavliy va amaliy urf, umumiy va xususiy urf, sahih va fasid urf, sobit va mutag‘ayyir urf kabi turlar, shuningdek urfning hukmlarda e’tiborga olinishi uchun zarur shartlar yoritiladi. Urfning fiqhiy ahamiyati, uning ijtimoiy munosabatlarni tartibga solishdagi o‘rni va shariat maqsadlari – adolat, yengillik va manfaatni ta’minlashdagi roli ilmiy asosda tahlil etiladi.

Ushbu maqolada bioestetika tushunchasi va uning mohiyati,  inson va tabiat munosabatlarining mazmuni va mohiyati yoritiladi. Bioestetika estetikaning tarkibiy qismi ekanligi, estetik bilimlarsiz gо‘zallik, uning qonuniyatlarini anglab bо‘lmasligini qiyosiy taxlillar orqali kо‘rsatib berildi.

Usmoniylar imperiyasida hadis ilmiga oid ko‘plab asarlar yaratilgan. Bu asarlardan biri Ahmad Toshko‘prizodaning Payg‘ambarimizning hazillarini o‘z ichiga olgan “Latoif un-Nabiy”dir. Payg‘ambarimizning hazillarini jamlagan bu asar hazil-mutoyibaga nisbatan munosabatimiz va xulq-atvorimiz qanday bo‘lishi kerakligi haqida bizga ma’lumot beradi. Asarda qirqta hadis sharhi keltirilgan. Ushba asar Islom axloqshunosligida hazilning o‘rni va darajasini aniqlashga ko‘maklashadi. Maqolada bu haqida batafsil axborot berilgan.

Mazkur maqolada ijtimoiy davlat tushunchasining mazmun-mohiyati, uning tarixiy shakllanish jarayoni hamda zamonaviy demokratik jamiyatdagi o‘rni ilmiy-nazariy jihatdan yoritiladi. Ijtimoiy davlatning asosiy belgilari — fuqaro huquqlarining kafolatlanishi, ijtimoiy himoya tizimining rivoji, adolatli taqsimot siyosati, davlat9ning ijtimoiy mas’uliyati va barqaror farovonlikni ta’minlash mexanizmlari tahlil qilinadi. Shuningdek, O‘zbekistonning ijtimoiy davlat sifatida rivojlanish istiqbollari hamda islohotlar jarayonida aholi farovonligini oshirishga qaratilgan tashabbuslar o‘rganiladi.

Mazkur maqolada shaxs intellektual madaniyatining shakllanish jarayoni ijtimoiy-falsafiy nuqtayi nazardan tahlil etiladi. Intellektual madaniyat inson tafakkurining rivojlanish darajasi, bilish faoliyatining mazmuni va ma’naviy qadriyatlar tizimi bilan uzviy bog‘liqligi asoslanadi. Tadqiqotda intellektual madaniyatni shakllantirishda ta’lim, axborot muhitining ochiqligi, raqamli texnologiyalar va ijodiy fikrlashning o‘rni alohida yoritilgan. Shuningdek, shaxsning intellektual salohiyatini oshirish jamiyatning innovatsion taraqqiyoti bilan bog‘liq ekanligi ta’kidlanadi. Maqola natijalarida intellektual madaniyatni rivojlantirish uchun ijtimoiy muhit, ta’lim tizimi va madaniy qadriyatlarning uyg‘unligi muhim omil sifatida belgilangan.

Maqolada malakali kadrlarning yashil rivojlanish jarayonidagi intellektual kuch sifatidagi o‘rni tahlil qilinadi. Barqaror iqtisodiyotga o‘tish ekologik tafakkur, raqamli ko‘nikmalar va innovatsion texnologiyalarni egallagan mutaxassislarni tayyorlash tizimisiz mumkin emasligi ta’kidlanadi. Muallif “yashil ta’lim” va kasbiy qayta tayyorlash sohasidagi davlat va xalqaro tashabbuslarni tahlil qiladi, barqarorlik tamoyillarini ta’lim jarayoniga integratsiya qilishning muvaffaqiyatli modellarini ajratib ko‘rsatadi. O‘zbekiston tajribasiga alohida e’tibor qaratilib, qayta tiklanuvchi energetika, ekoturizm va ekologik boshqaruv sohalarida kadrlar tayyorlash dasturlari yoritilgan. Tadqiqot inson kapitalini yashil iqtisodiyotning harakatlantiruvchi kuchi sifatida rivojlantiruvchi intellektual ekotizim yaratish zarurligini asoslaydi.

Ushbu maqolada  XX asr boshlarida  Turkistonda  shakllangan jadidchilik harakati kontekstida ayol shaxsining ijtimoiy-falsafiy o‘rni va ahamiyati Maryam Sultonmurodovaning hayot yo‘li misolida tahlil qilinadi. Tadqiqotda jadidlar tomonidan ilgari surilgan ma’rifatparvarlik g‘oyalari, ayolning ilm va kasb orqali jamiyat hayotida faol subyektga aylanish jarayoni hamda bu yo‘ldagi fidoyilik va fojiali taqdir masalalari ochib beriladi. Maqolada Maryam Sultonmurodovaning xorijda ta’lim olishi, ilmiy-ma’rifiy faoliyati va mustabid tuzum tomonidan ta’qib qilinishi ijtimoiy-falsafiy yondashuv asosida yoritilib, jadid ayolining ma’naviy jasorati va tarixiy mas’uliyatga asoslanuvchi xulosalar chiqariladi.

Maqolada taqdir taqozosi bilan Turkiston o‘lkasiga kelib qolgan va Pamirni o‘rganish hamda o‘zlashtirishda faol ishtirok etgan turkistonlik polyaklarning eng yorqin namoyandalari qisqacha yoritilgan.

Mazkur maqola oila va ta’lim tizimining yoshlar sotsial mobilligini ta’minlashdagi o‘rnini zamonaviy nazariy konsepsiyalar asosida tahlil qiladi. Nazariy asos sifatida P.Sorokinning Social Mobility konsepsiyasi va A.Giddensning Structuration Theorysi hamda ingliz va nemis olimlari – J.Goldthorpe, A.Heath, U.Beck va R.Dahrendorfning tabaqalanish va imkoniyatlar tengligi haqidagi qarashlari tahlil qilinadi. Shu o‘rinda A.Yunusov, B.Tojiboyev, T.Norboyeva hamda M.Kuxterina tadqiqotlari kontekstida oilaviy resurslar – iqtisodiy, madaniy va ijtimoiy kapital nazariyalari asosida ta’lim tizimidagi institutlar (maktabgacha ta’lim, umumiy o‘rta, oliy ta’lim hamda kasbiy ta’lim)ning o‘zaro ta’siri ko‘rib chiqiladi.

Мақолада муаллиф томонидан Ўзбекистон ҳудудида зардуштийлик даврида амал қилган жиноий жазолар тизими илмий-назарий жиҳатдан тадқиқ этилган. Хусусан, ушбу даврда амал қилган жазо турлари ва таркиби ўрганилиб, уларнинг қўлланиши, мақсадлари кўриб чиқилиб, бу борада амалга оширилган илмий тадқиқотлар натижалари, олимлар ва тадқиқотчиларнинг Авестода жиноятлар учун белгиланган жазоларни таснифига оид қарашлари ва ёндашувлари таҳлил қилинган. Тадқиқот якунлари бўйича тегишли илмий-назарий хулосалар тақдим қилинган.

Maqolada Markaziy Osiyo qomusiy allomalarining ilmiy merosi va uning dunyo fanining rivojiga qo‘shgan hissasi tahlil qilinadi. Asosiy e’tibor Sharq allomalarining ijodi, ularning asarlarini saqlash va kataloglashtirish jarayonlari, shuningdek, ilmiy merosning xalqaro manbalarda tarqalishiga qaratilgan. Maqola orqali qomusiy allomalarning asarlari haqidagi zamonaviy tadqiqotlar, ularning qimmatli ilmiy ahamiyati va kelajakdagi ilmiy izlanishlar uchun imkoniyatlar ko‘rsatib o‘tilgan.

Mazkur maqolada zamonaviy O‘zbekistonda ijtimoiy davlat konsepsiyasining shakllanish jarayoni, uning nazariy-falsafiy asoslari hamda amaliy muammolari tahlil qilingan. Muallif tomonidan ijtimoiy adolat, inson qadri va fuqarolik mas’uliyati tamoyillari ijtimoiy siyosatning markaziy mezonlari sifatida yoritilgan. Shuningdek, iqtisodiy islohotlar va ijtimoiy barqarorlik o‘rtasidagi muvozanat, fuqarolik jamiyatining ishtiroki va ijtimoiy kapitalni rivojlantirish masalalari falsafiy nuqtai nazardan o‘rganilgan. Maqolada ijtimoiy davlatning kelajak istiqbollari – inson kapitalini rivojlantirish, subsidiarlik tamoyilini joriy etish, adolat va ishonchni ijtimoiy tizimning barqaror poydevoriga aylantirish zaruriyati asoslab berilgan.

Surxondaryo okrugi (viloyati)da ma’muriy-hududiy o‘zgarishlar tarixini o‘rganish nafaqat mintaqa tarixini ilmiy o’rganish, balki bugungi hududiy boshqaruv tizimining shakllanish bosqichlarini aniqlashda ham muhim ilmiy-amaliy ahamiyatga ega. Mazkur maqolada Surxondaryoda amalga oshirilgan ma’muriy-hududiy islohotlar, ularning mazmun-mohiyati tahlil qilinadi.

Maqolada jamoatchilik nazoratining fuqarolik jamiyati institutlari faoliyatidagi o‘rni va ahamiyati tahlil qilinadi. Unda davlat boshqaruvida ochiqlik va shaffoflikni ta’minlash, fuqarolarning ijtimoiy jarayonlarda ishtirokini kuchaytirish hamda jamiyat ehtiyojlarini davlat siyosatiga integratsiya qilishdagi jamoatchilik nazorati mexanizmlarining o‘rni yoritilgan. Jamoatchilik eshituvlari, monitoring, ekspertiza kabi shakllarning amaliy samaradorligi, mavjud muammolar va ularni bartaraf etish yo‘llari yuridik manbalar hamda ilmiy tadqiqotlar asosida ko‘rib chiqilgan. Tadqiqot natijalari jamoatchilik nazorati fuqarolik jamiyati institutlarining mustaqil subyekti sifatida jamiyat boshqaruvidagi muhim demokratik vosita ekanini ko‘rsatadi.

Mazkur maqolada jamiyat taraqqiyoti, insoniyat ijtimoiy hayotida yong‘in va xavfsizlik masalasi, uni ta’minlash jamiyat oldidagi dolzarb vazifalardan biri ekanligi, jamiyatda xavfsizlik tizimini joriy etilish tarixi, jamiyat xavfsizlik masalasi bilan shug‘ullanuvchi tuzilmalarining tarkibiy qismlari, tizimning shakllanishi va rivojlanish taraqqiyot bosqichlari yoritilgan.

Ushbu maqolada, yangi O‘zbekiston davlat mexanizmining funksional imkoniyatlari xususiyatlari haqida fikr va mulohazalar yuritiladi. So‘nggi yillarda O‘zbekiston Respublikasi davlat boshqaruvi tizimida chuqur islohotlar amalga oshirilmoqda. Ushbu islohotlarning asosiy maqsadi davlat mexanizmini yanada samarali, shaffof va inson manfaatlariga yo‘naltirilgan qilishdan iborat. Yangi O‘zbekiston davlat mexanizmi nafaqat zamonaviy boshqaruv tamoyillarini o‘z ichiga oladi, balki mamlakatni yangi rivojlanish bosqichida xalqaro maydonda raqobatbardosh davlat sifatida shakllantirishga xizmat qiladi.

Мақолада зардуштийлик, яҳудийлик, буддавийлик, христианлик, монийлик, шомонлик, тангричилик динларининг пайдо бўлиши, Марказий Осиёда тарқалиши, уларнинг манбалари, давлат билан ўзаро муносабати, нормалари билан тартибга солинадиган муносабатлар, ўлкада динлараро муносабатларнинг мазмун-моҳияти таҳлил қилинган, тегишли хулосалар чиқарилган.

Ushbu maqolada globallashuv jarayonlari, axborot kommunikatsiya texnologiyalarining jadal rivojlanishi, transmilliy xavf-xatarlar, mafkuraviy bosimlar va virtual manipulyativ maydonlarning kengayishi sharoitida yoshlar huquqiy ongini va huquqiy madaniyatini yuksaltirishning nazariy hamda amaliy asoslari chuqur tahlil qilinadi.

Zamonaviy globallashuv va raqamli transformatsiya sharoitida kiberaxloqiy masalalar global va milliy miqyosda muhim ahamiyat kasb etmoqda. Xalqaro miqyosda BMT, YunESKO, Yevropa Ittifoqi kabi tashkilotlar tomonidan ishlab chiqilgan kiberaxloq kodekslari va normativ hujjatlar kiberxavfsizlik, axborot erkinligi va shaxsiy daxlsizlik kabi muhim tamoyillarni belgilab beradi. O‘zbekistonning raqamli siyosati va axloqiy tamoyillari global standartlarga qanday javob berishi, shuningdek, milliy madaniy va ijtimoiy xususiyatlar asosida qanday o‘zgarishlar yuz berayotganligi hamda xalqaro kiberaxloq kodekslarining amaliy ahamiyati bu maqolada o‘rganiladi. Maqola O‘zbekistonning kiberaxloqiy siyosatining xalqaro tamoyillarga mosligini tahlil qilish va kelajakda kiberxavfsizlikni rivojlantirish uchun zaruriy takliflar ishlab chiqishni maqsad qilgan.

Mazkur maqolada O‘zbekiston sud tizimini raqamlashtirish jarayoni va uning protsessual muddatlarga rioya etilishiga ta’siri tahlil qilinadi. Tadqiqotda E-SUD elektron tizimi, onlayn sud majlislari va avtomatlashtirilgan monitoring mexanizmlarining sud faoliyatini tezlashtirishdagi o‘rni yoritilgan. Shuningdek, texnik, huquqiy va tashkiliy muammolar hamda ularni bartaraf etish yo‘llari ko‘rsatib o‘tilgan. Muallif sud tizimining raqamlashtirilishi protsessual intizomni mustahkamlash, inson omilini kamaytirish va odil sudlovga o‘z vaqtida erishish kafolatini yaratishda muhim omil ekanini asoslaydi.

Mazkur maqolada XV asr oxiri — XVII asr boshlarida O‘zbekiston hududidagi shahar aholisining ijtimoiy tabaqalanish jarayonlari tarixiy-manbashunoslik asosida tahlil qilinadi. Tadqiqot tarix fanlari doktori, professor Roziya Galiyevna Mukminovaning ilmiy merosiga tayangan holda olib borilgan. Asarda o‘rta asr shaharlarida hunarmandlar qatlamining ijtimoiy mavqei, ularning feodal munosabatlar tizimidagi o‘rni, savdogar va sudxo‘r qatlamlar bilan iqtisodiy aloqalari yoritiladi. Shuningdek, yozma manbalar, arxeologik, etnografik va numizmatik ma’lumotlar asosida shahar jamiyatidagi mulkiy va ijtimoiy tafovutlar ochib beriladi. Tadqiqot natijalari o‘rta asr shaharlarining ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanish xususiyatlarini chuqurroq anglashga xizmat qiladi.

Maqolada islom ta’limotida insonning nutq madaniyati, qo‘shnichilik aloqalari va mehmondo‘stlik fazilatlari iymonning muhim tarkibiy qismi sifatida tahlil qilinadi. So‘z odobi musulmon shaxsning ma’naviy yetukligi va e’tiqod darajasini ifodalovchi mezon sifatida yoritiladi. Shuningdek, Payg‘ambar Muhammad (s.a.v.)ning hadislarida tilni to‘g‘ri ishlatish, boshqalarga ozor yetkazmaslik hamda mehmonni e’zozlashga oid o‘gitlar asosida ijtimoiy totuvlik va ma’naviy uyg‘unlik g‘oyalari tahlil qilinadi. Maqola mazkur fazilatlarning jamiyat axloqiy muhitini mustahkamlashdagi o‘rni va zamonaviy ahamiyatini ochib beradi.

Мазкур мақолада давлат фуқаролик хизматчиларининг оммавий ахборот воситалари (ОАВ) билан ўзаро муносабатларида ноқулай ва провокацион саволларга жавоб бериш маданияти ҳамда стратегик ёндошувлари таҳлил қилинган. Халқаро тажриба асосида провокацион саволларга жавоб беришнинг турли тактик моделлари таклиф этилган. Шунингдек, Ўзбекистон қонунчилиги асосида ОАВ билан ҳамкорлик ва ахборот бериш жараёнларининг ҳуқуқий асослари таҳлил қилинган.

Maqolada Ikkinchi jahon urushi yillarida oʻzbekistonliklar frontning oldingi qatorida turganligi, fashizm ustidan qozonilgan gʻalabaga oʻzbekistonliklar qatori namanganlik jangchilar ham salmoqli hissa qoʻshganligi, urush tarixida namanganliklarning o‘rni, jang maydonlarida mardlarcha jang qilgan namanganlik jangchilarning jasorati va fidoyiligi yoritilgan. Shuningdek Sovet Ittifoqi Qahramoni unvoniga sazovor bo‘lgan namanganliklar, ularning urushdagi qahramonlik yo‘li, xalqimiz tinchligi uchun ko‘rsatgan jasorati jasorati haqida ma’lumotlar birlamchi hujjatlar tahlili asosida yoritilgan.

Mazkur maqolada O‘zbekiston mustaqillikka erishganidan keyingi davrda mamlakatdagi pravoslav cherkovlarining faoliyati, ularning huquqiy maqomi va jamiyat hayotidagi o‘rni tahlil qilinadi. Tadqiqotda Samarqand viloyati misolida pravoslav jamoalarining qayta tashkil etilishi, cherkovlarning restavratsiya qilinishi va yangi diniy markazlarning ochilishi masalalari yoritilgan. Shuningdek, davlat va cherkov o‘rtasidagi hamkorlik, diniy bag‘rikenglik siyosatining amaliy natijalari hamda pravoslav merosining madaniy va me’moriy ahamiyati tahlil etiladi.

Мақолада Ўзбекистонда ногиронлиги бўлган шахсларнинг ҳуқуқларини таъминлаш ва ҳимоя қилиш борасида амалга оширилаётган ислоҳотлар, қонунчилик асослари ва прокурор назоратининг ўрни таҳлил қилинган. Хусусан, “Ногиронлар ҳуқуқлари тўғрисида”ги Конвенция ва миллий қонунчилик ҳужжатлари ижроси, уларни такомиллаштириш йўналишлари, қонунийликни таъминлашда прокуратура органларининг вазифалари ва назорат механизмлари ёритилган. Шу билан бирга, амалдаги муаммолар ва уларни бартараф этиш бўйича таклифлар илгари сурилган.

Ushbu maqolada 1930-1991 yillarda O‘zbekistondagi mehribonlik uylaridagi ta’lim-tarbiya ishlari, o‘quvchilar salomatligi va sanitariya-gigiyena holati o‘rganilib, kadrlar masalasi tahlil qilinadi. Sovet davrida eng muammoli masala bolalar uylarida kadrlar yetishmasligi edi.

Maqolada  nogironlik belgisi tushunchasi va uning tasniflanish masalasi atroflicha tahlil qilingan. Ma’lumki, nogironligi bo‘lgan shaxs tushunchasi umumiy ma’noda, e’tirof etilsada, ularning nogironlik belgilari turlicha bo‘ladi. misol uchun ko‘rishida nogironligi bo‘lgan shaxslar, eshitishida nogironligi bo‘lgan shaxslar, jismoniy nogironligi bo‘lgan shaxslar va hakazo. Yuqorida sanab o‘tilgan holatlar nogironlik belgilari sifatida qayd etiladi. Shu ma’noda, nogironlik belgisi nogironlligi bo‘lgan shaxslarning salomatligidagi muammoni namayon etadi. Shuningdek, maqolada, nogironlik belgisi masalasida bildirilgan olimlarning yondashuvlari ilmiy-nazariy, qiyosiy jihatdan tahlil qilingan. Nogironlik tushunchasi va uning klassifikatsiyasi bo‘yicha, mualliflik ta’riflari taklif etilgan.

Xitoy o‘zining boy tarixi va ma’naviy boyliklari bilan jahon tamaddunining beshiklaridan biri sifatida e’tirof etiladi. Bu zaminda asrlar mobaynida turfa diniy qarashlarning shakllanib taraqqiy etishi natijasida buyuk ma’naviy qadriyatlar qaror topgan. Jumladan xristianlik, yahudiylik va islom dinlari ham mazkur diyorda yoyilib, xitoyda mavjud xalqlar madaniy hayotida o‘z ta’sirini namoyon qilgan. Mazkur maqolada xristianlik, yahudiylik va islom dinlarning Xitoyda yoyilish tarixi va davlatning siyosiy, iqtisodiy va ma’niviy hayotiga qanchalik ta’sir etgani, hamda sanab o‘ilgan dinlarning XVII-XVIII asrlardagi holati haqida so‘z boradi.

Maqolada Yangi O‘zbekiston sharoitida ta’lim tizimida olib borilayotgan islohotlar, xususan, kasb-hunar ta’limi mazmunining modernizatsiyasi, uzluksiz ta’lim tizimini takomillashtirish va kadrlar tayyorlash sifatini oshirish masalalari tahlil qilinadi. Kasb-hunar ta’limining ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanishdagi o‘rni, innovatsion iqtisodiyotga ta’siri, mehnat bozori bilan integratsiyasi hamda milliy mentalitetni shakllantirishdagi roli ochib beriladi. Shuningdek, ma’naviy yetuk, keng dunyoqarashli, intellektual salohiyatga ega yoshlarni tayyorlashda falsafa fanining o‘rni va zaruriyati asoslanadi. Ta’lim strategiyasini shakllantirishda sinergetik yondashuv, milliy qadriyatlar va global ilmiy taraqqiyotning uyg‘unligi ilmiy-nazariy tahlil asosida yoritiladi.

Mazkur maqolada innovatsion tafakkurning mohiyati, uning jamiyat taraqqiyotidagi o‘rni va ahamiyati tahlil etiladi. Innovatsion tafakkurning iqtisodiy, ijtimoiy va ma’naviy rivojlanishga ta’siri ochib beriladi. Shuningdek, globallashuv va raqamli taraqqiyot sharoitida innovatsion fikrlashning strategik ahamiyati asoslab beriladi.

Maqolada Imom Abu Mansur Moturidiyning ilmiy shakllanishida ustozlarining tutgan o‘rni hamda ular haqidagi tarixiy manbalarda uchraydigan ma’lumotlar tahlil qilingan. Abul Muin Nasafiy, U. Rudol’f, Sh. Ziyodov, A. Ak, A. Hazbiy kabi olimlarning qarashlari solishtirilib, Moturidiyga ta’sir ko‘rsatgan ustozlar ro‘yxati hamda ular faoliyatining asosiy jihatlari yoritiladi. Matnda Abu Bakr Ahmad ibn Ishoq Juzjoniy, Ahmad ibn Abbos Iyoziy, Muhammad ibn Muqotil Roziy, Nusayr ibn Yahyo Balxiy, Abu Bakr Muhammad ibn Ahmad ibn Rajo Juzjoniy kabi ustozlarning ilmiy merosi, fiqh, hadis va kalom sohalaridagi xizmatlari bayon etilgan. Shuningdek, Abu Usja Tuba ibn Qutayba Nahaviy Arabiy kabi nomi kam tilga olingan ustozlar haqidagi ma’lumotlar ham keltiriladi. Tadqiqot yakunida ushbu ustozlar Moturidiyning fiqh, hadis va kalom ilmidagi yuksak darajaga erishishida muhim omil bo‘lgani, ayniqsa kalom ilmi rivojida Moturidiyning tutgan o‘rni alohida ta’kidlanadi.

Ushbu maqolada muallif O‘zbekiston va Turkmanistonning energetika xavfsizligi tizimlarining qiyosiy siyosiy tahlili keltirgan bo‘lib, unda institutsional tuzilmalar, resurslarni boshqarish, islohotlar yo‘nalishlari va uzoq muddatli barqarorlikka alohida e’tibor qaratgan. Ikkala mamlakat ham boy uglevodorod zaxiralari va markazlashgan energiya boshqaruvi merosiga ega bo‘lsa-da, global energetika o‘zgarishlariga strategik yondashuvlari sezilarli darajada farqlanadi. O‘zbekiston bozorni erkinlashtirish va qayta tiklanadigan energiya manbalarini joriy etishga qaratilgan muhim islohotlarni boshlab yuborgan bo‘lsa, Turkmaniston cheklangan diversifikatsiya bilan gaz eksportiga tayanib qolmoqda.

Ushbu maqolada islom aqidasi bo‘yicha ilm va e’tiqodning shakllanishiga asos bo‘ladigan manbalar tahlil qilinadi. Ahli sunna val-jamoa ulamolarining qarashlariga ko‘ra, ilm uchta asosiy vosita – sog‘lom sezgi a’zolari, ishonchli xabar va sog‘lom aql orqali hosil qilinishi bayon etiladi. Maqolada ushbu vositalarning har birining mohiyati, chegaralari va bir-biri bilan o‘zaro uyg‘unligi aqidaviy asarlar asosida yoritib beriladi.

Milliy qahramonlarni axloqiy sifatlari: vatanvaparlik, fidoyilik, jasorat, adolat va qat'iyat kabi tuyg'ularga urg‘u beriladi. Milliy qahramonlar-millat timsolidir. Ular o‘z harakatlari, vatanparvarligi, fidoyiliklari bilan tarixda o‘chmas iz qoldrib, kelajak avlodga o‘rnak sifatida milliy o‘likni mustahkamlaydi.

Ushbu tadqiqotda XIX asrning 60-yillarida Rossiya imperiyasining O‘rta Osiyo, xususan, Zarafshon vodiysiga nisbatan amalga oshirgan harbiy-siyosiy ekspansiyasining tub sabablari, strategik maqsadlari va amalga oshirish mexanizmlari birlamchi manbalar asosida tahlil qilingan. Maqolada imperiyaning mintaqadagi harakatlari stixiyali jarayon emas, balki chuqur o‘ylangan geostrategik reja – “Orenburg va Sibir chiziqlarini tutashtirish”, “paxta mustaqilligi”ga erishish va Britaniya imperiyasining shimolga siljishini to‘xtatishga qaratilgan proaktiv siyosat mahsuli ekanligi asoslangan. Muallif A.I.Gluxovskoyning strategik loyihalari, Gorchakov sirkulyarining diplomatik tabiati va Buxoro amirligidagi ichki siyosiy inqirozni o‘zaro dialektik bog‘liqlikda o‘rganadi. Tadqiqot natijasida Zarafshon vodiysining egallanishi mintaqani imperiyaning xomashyo bazasiga aylantirishdagi hal qiluvchi bosqich bo‘lganligi ilmiy dalillangan.

Ushbu maqolada O‘zbekistonda koreys diasporasining shakllanish jarayoni tarixiy omillar va ijtimoiy-falsafiy kontekstda tahlil qilinadi. XX asrning 30-yillarida sodir bo‘lgan majburiy deportatsiya, yangi hududga moslashuv jarayonlari, milliy identitetning saqlanishi hamda diasporaning ijtimoiy-madaniy rivojlanishiga ta’sir ko‘rsatgan omillar har tomonlama o‘rganiladi. Shuningdek, diasporaning O‘zbekiston jamiyatiga qo‘shgan hissasi, millatlararo totuvlik va bag‘rikenglik siyosati doirasidagi o‘rni falsafiy nuqtayi nazardan asoslanadi.

Ushbu maqolada uchinchi roshid xalifa – Usmon ibn Affon (r.a.) boshqaruvining siyosiy, iqtisodiy va ma’muriy jihatlari tahlil qilingan. Maqolada xalifaning Qur’onni yagona rasmiy nusxaga keltirish tashabbusi, Baytul-mol tizimini kengaytirish, viloyat boshqaruvini takomillashtirish, dengiz floti tashkil etilishi va ijtimoiy adolatni ta’minlash yo‘lidagi faoliyati yoritilgan. Shuningdek, Usmon (r.a.) davrida yuzaga kelgan siyosiy ixtiloflar, fitnalar va ularning sabablariga tarixiy manbalar asosida izoh berilgan. Tadqiqotda xalifaning islohotlari Islom sivilizatsiyasining keyingi rivojlanish bosqichlariga katta ta’sir ko‘rsatgani, uning adolat, saxovat va Qur’onni saqlash yo‘lidagi xizmatlari musulmon davlatchiligi tarixida muhim o‘rin tutgani ta’kidlanadi.

Maqolada Islom tafakkuridagi maʼnaviyat va falsafa oʼrtasidagi murakkab munosabatlar, ayniqsa, tasavvufiy tajriba va falsafiy izlanishlarning chuqur uygʼunligini oʼzida mujassam etgan soʼfiylik va bu ta’limotni dunyo axliga etkazgan mutasavvuflar haqidagi fikrlar keltirilgan.  XVIII-XIX – asrlarning tasavvuf olamining zabardast vakili hisoblangan Odina Muhammad Xorazmiy o‘z davrida tasavvufiy-irfoniy va ijtimoiy-falsafiy g‘oyalarni o‘z qarashlarida ilgari surganligi ham maqolamiz mazmunini tashkil etadi. Ilmiy ishimizda Shayx Odina Muhammad Xorazmiy ilmiy me’rosi sharq falsafasi, xususan, inson mohiyati, axloqiylik va ruhiy kamolot konsepsiyasi ekanligi  yoritib o’tilgan.

Mazkur maqolada zamonaviy rivojlanish davrida ommaviy axborot vositalarining (OAV) o‘rni, ularning yoshlar ma’naviyati va siyosiy tafakkurini shakllantirishdagi roli va ahamiyati tahlil qilinadi. Shuningdek, bu borada O‘zbekiston va jahon miqyosida amalga oshirilayotgan samarali islohotlar, OAVning bugungi tezkor davrdagi ahamiyati va yoshlar uchun muhimligi ochib beriladi.

Mazkur maqolada suv ta’minoti va suvni chiqarib tashlash tarmoqlariga ulanish uchun texnik shartlarni olish jarayonida qabul qilinadigan ma’muriy hujjatlarni sudgacha ko‘rib chiqish institutining huquqiy mohiyati va ahamiyati tahlil qilingan. O‘zbekiston Respublikasining amaldagi qonunchiligi asosida texnik shart berish tartibi, iste’molchilar huquqlari hamda ma’muriy shikoyat mexanizmlarining o‘rni yoritib berilgan. Shuningdek, AQSh, Germaniya, Buyuk Britaniya va Yaponiya tajribasi asosida sudgacha nizolarni hal etishning samarali modellariga qiyosiy tahlil o‘tkazilgan. Tadqiqot natijasida texnik shartlarni berishda shaffoflikni ta’minlash, mustaqil tartibga soluvchi organlar faoliyatini yo‘lga qo‘yish, raqamlashtirish va ekspertiza institutlarini kuchaytirish bo‘yicha amaliy takliflar ishlab chiqilgan. Mazkur takliflar infratuzilmaga ulanish jarayonida korrupsiyani kamaytirish, iste’molchilar huquqlarini samarali himoya qilish hamda ma’muriy adolatni ta’minlashga xizmat qiladi.

Ushbu maqola Markaziy Osiyoda otchilikning tarixiy ildizlarini, shuningdek, bu mintaqaning ekologik va geografik sharoitlarini tahlil qiladi. Tadqiqotda tabiiy yaylovlar, toza suv manbalari, boy ozuqaviy resurslar, keng bedazor dalalar va hosildor ekin maydonlari zotdor otlarning rivojlanishi, chidamliligi, tezkorligi va go‘zalligi bilan bog‘liq omillar sifatida ko‘rib chiqilgan. Shuningdek, maqola otlarning ilk boqilishi va keyinchalik boshqa hududlarga tarqalishi jarayonida ekologik muhitning roli, suv va yaylov resurslarining strategik ahamiyati hamda o‘rta asrlar davomida mintaqaviy otchilikning barqarorligi masalalarini qiyosiy tahlil bilan yoritadi.

Ushbu maqola arab tilini chet tili sifatida o‘qitish jarayonida kommunikativ yondashuvning nazariy asoslarini tahlil qilishga va uning amaliy tatbiqini o‘rganishga bag‘ishlangan. Tadqiqotning asosiy maqsadi – tarjima-grammatik metod kabi an’anaviy yondashuvlardan farqli o‘laroq, kommunikativ yondashuv til egallash samaradorligini qanday oshirishini ochib berishdir. Maqolada arab tili ta’limida kommunikativ yondashuvning nutq ko‘nikmalarini (tinglash va gapirish) rivojlantirishdagi muhim o‘rni ko‘rsatiladi. Shuningdek, muallif kommunikativ yondashuvni amaliyotga joriy etishning rolli o‘yinlar, munozaralar va haqqoniy materiallardan foydalanish kabi innovasion metodologiyalarini ko‘rib chiqadi.

Maqolada Najmiddin Muxtor Zohidiy (XIII asr) qalamiga mansub “Qunyatul Munya li tatmimil G‘unya” asarining tarkibi, manbashunoslik xususiyatlari va ilmiy qiymati tahlil etiladi. Unda muallifning rumuzlarga asoslangan sitata berish uslubi, qadimgi Xorazmiy til unsurlarining qo‘llanishi hamda qo‘lyozmalari haqida ma’lumotlar berilgan. Asarning Islom huquqshunosligi va Xorazm fiqh maktabidagi o‘rni asoslab beriladi.

Mazkur maqolada Yangi O‘zbekiston sharoitida etnomadaniy jarayonlarning rivojlanish xususiyatlari hamda millatlararo munosabatlarni mustahkamlashning istiqboldagi vazifalari tahlil qilinadi. Tadqiqotda ko‘pmillatli jamiyatda madaniy xilma-xillikni saqlash, milliy bag‘rikenglik va ijtimoiy hamjihatlikni ta’minlashda davlat siyosatining ustuvor yo‘nalishlari ochib berilgan. Shuningdek, globallashuv sharoitida etnomadaniy identifikatsiya, milliy o‘zlikni anglash va madaniyatlararo muloqotni rivojlantirish masalalari ilmiy-nazariy asosda yoritiladi.

Muzey uchun eng yaxshi bino ajratilib, oldingi saroylar muzey sifatida ish boshladi. Davlat tomonidan subsidiyalar ajratildi, muzey uchun kadrlar yetishib chiqdi, davlat byudjetidan kolleksiyalar yig’ish va jamg’arma shakllantirish uchun mablag’ ajratildi. Muzeylar Sovet jamiyati uchun yangilik sifatida kirdi. Oldingiday ma’lum bir shaxslar uchun emas, balki aholi, xalq uchun ochildi.

Maqola globalizatsiya va xalqaro savdoning o‘sishi sharoitida transport yo‘laklari faoliyatini tartibga soluvchi xalqaro kelishuvlarning huquqiy jihatlarini tahlil qilishga bag‘ishlangan. Ishda xalqaro-huquqiy tartibga solishning asosiy tamoyillari, jumladan tranzit erkinligi, texnik standartlarning uyg‘unlashtirilishi, bojxona soddalashtirish va davlatlar o‘rtasidagi hamkorlikning institutsional mexanizmlari ko‘rib chiqiladi. Maxsus e’tibor logistika jarayonlarini raqamlashtirish, normativ talablarni uyg‘unlashtirish va xalqaro tashishlar xavfsizligi hamda samaradorligini ta’minlashda kelishuvlarning roli masalalariga qaratilgan. O‘tkazilgan tahlil shuni ko‘rsatadiki, xalqaro kelishuvlar barqaror transport tizimlarini shakllantirishning asosini tashkil etadi, iqtisodiy integratsiyani rivojlantirishga hissa qo‘shadi va transport yo‘laklarini rivojlantirishda ishtirok etayotgan mamlakatlarning raqobatbardoshligini oshiradi.

Mazkur maqolada Eron Islom Respublikasining tashqi siyosati, xalqaro munosabatlar doirasidagi zamonaviy nazariyalar orqali tahlil qilindi. Eron mamlakatining siyosatini tushuntirib berishda Rasional model, Byurokratik model, Tashkiliy jarayon modeli, Konstruktivistik yondashuv, Rol nazariyasi, Diskursiv tahlillardan foydalanildi. Ushbu modellar va nazariyalar orqali Eronning jahon siyosiy sahnasida tutgan o‘rni va ahamiyatini ochib berish, tadqiqot maqsadi sifatida belgilangan.

Ushbu maqolada Sharq va G‘arb tajribasini qiyosiy tahlil qilish asosida qoraqalpoq yoshlarining milliy mentalitetini shakllantirish masalasi ko‘rib chiqilgan. G‘arb mamlakatlari tajribasi yoshlar shaxsini rivojlantirish, ularda tanqidiy fikrlash, inklyuzivlik va bag‘rikenglik ko‘nikmalarini shakllantirish, innovatsion usul va texnologiyalardan faol foydalanishga qaratilgan. O‘z navbatida, Sharq tajribasi milliy va ma’naviy qadriyatlar, axloq, intizom, mehnatsevarlik, oila va jamiyat ta’siriga tayanadi. Maqolada ikkala tarbiya tizimining kuchli va nomuvofiq tomonlari tahlil qilinib, milliy mentalitetni saqlab qolgan holda G‘arbning ilg‘or tajribasini moslashtirish yo‘llari taklif etiladi. Muallif hozirgi global jarayonlarni hisobga olgan holda yoshlarni milliy qadriyatlar ruhida tarbiyalash muhimligini ta’kidlaydi.

Ushbu maqolada “yashil” iqtisodiyotda ekologik madaniyatning o‘rni va ahamiyati ko‘rib chiqiladi. Yashil iqtisodiyot bu tabiatni muhofaza qilish va resurslarni samarali foydalanishga asoslangan iqtisodiy modeldir. Ekologik madaniyat, insonlarning atrof-muhitga bo‘lgan munosabatini shakllantirish, ekologik bilim va qadriyatlarni tatbiq etish orqali jamiyatning barqaror rivojlanishida muhim rol o‘ynaydi. Tadqiqotda ekologik madaniyatning yashil iqtisodiyotdagi asosiy prinsiplari, inson salomatligi, iqtisodiy barqarorlik va xalqaro hamkorlik kabi jihatlarga bo‘lgan ta’siri tahlil qilingan. Bundan tashqari, ekologik madaniyatni rivojlantirish choralari, jamiyatdagi ekologik faoliyatlar va pedagogik dasturlarning ahamiyati muhokama qilingan. Maqolaning asosiy maqsadi, yashil iqtisodiyotda ekologik madaniyatning ahamiyatini ko‘rsatish va uning rivojlanishi uchun zarur choralarni taklif qilishdir.Ushbu maqola, ekologik bilimsizlikni tugatish va barqaror rivojlanish maqsadida har bir insonga o'z mas'uliyatini yanada oshirishga yordam beradi. Maqola ekologiya, iqtisod va jamiyatning o‘zaro aloqasi haqida keng ma’lumot olishni xohlagan barcha o‘quvchilar uchun foydali bo‘ladi.

Ushbu maqolada XIII asr Movarounnahr kalom maktabining yetuk vakili, qomusiy olim Burhoniddin Nasafiyning (taxm. 600/1203–687/1288) hayoti va ilmiy merosi tahlil qilingan. Tadqiqotda olim shaxsiyatiga oid tarixiy paradoks – uning tarjimai holiga oid (xususan, ustozlari haqida) ma’lumotlarning o‘ta kamligi va ayni paytda uning “Bag‘dod falsafasining shayxi” sifatida yuksak e’tirof etilishi o‘rtasidagi nomuvofiqlik o‘rganilgan. Maqolada Nasafiyning xalqaro faoliyati (Nasaf, Dehli, Damashq, Bag‘dod), uning “muqallid imoni” masalasidagi qarashi orqali Moturidiylik maktabiga mansubligi hamda uning Ibn Fuvatiy, Shamsuddin Samarqandiy, A’lamuddin Barzaliy kabi yetuk shogirdlari tarkibi tahlil qilingan. Shuningdek, olimning “Kashf al-haqoiq” (tafsir) va “al-Fusul al-Burhoniya” (jadal) kabi yirik asarlari atrofidagi ko‘p asrlik bibliografik chalkashliklar (ularning Faxriddin Roziy va Muvaffaquddin Kavoshiyga xato nisbat berilishi) va ularning asl muallifligini isbotlovchi uslubiy dalillar ochib berilgan.

Ushbu maqolada Turkistonda shaxsiy matbaachilikning vujudga kelishi, shakllanishi  va rivojlanishida hamkorlik aloqalarini batafsil yoritishga harakat qilindi. Tadqiqot arxiv hujjatlari, davriy nashrlar, mahalliy va xalqaro manbalar hamda mavjud adabiyotlar tahlili asosida olib borildi. Maqolada xususiy matbaalarning paydo bo’lish bosqichlari, ularning tashkiliy-iqtisodiy mexanizmlari va milliy madaniyat rivojiga qo’shgan hissasi yoritildi.

Мақолада муаллиф томонидан Ўзбекистон ҳудудида ислом даврида амал қилган жиноий жазолар тизими илмий-назарий жиҳатдан тадқиқ этилган. Хусусан, ушбу даврда амал қилган жазо турлари ва таркиби ўрганилиб, уларнинг қўлланиши, мақсадлари кўриб чиқилиб, бу борада амалга оширилган илмий тадқиқотлар натижалари, олимлар ва тадқиқотчиларнинг шариатда жиноятлар учун белгиланган жазоларни таснифига оид қарашлари ва ёндашувлари таҳлил қилинган. Тадқиқот якунлари бўйича тегишли илмий-назарий хулосалар тақдим қилинган.

Mazkur maqolada gender masalasining tarixiy shakllanishi, uning ijtimoiy, madaniy va falsafiy ildizlari tahlil qilinadi. Muallif qadimgi jamiyatlardan boshlab hozirgi davrgacha bo‘lgan davrda erkak va ayol rollarining o‘zgarish dinamikasini ilmiy asosda yoritadi. Maqolada gender tenglik g‘oyalarining Yevropa ma’rifatparvarlik davridan boshlab shakllanishi, XX asrda esa ularning ijtimoiy-siyosiy harakatlar darajasiga ko‘tarilishi tarixiy manbalar asosida o‘rganiladi. Shuningdek, O‘zbekiston jamiyatida gender siyosatining rivojlanish bosqichlari va milliy an’analarga asoslangan xususiyatlari ham tahlil etiladi. Tadqiqot natijalari gender muammosining ijtimoiy ongda o‘z aksini topish jarayonlarini chuqurroq tushunishga xizmat qiladi.

Ushbu maqola masoliҳi mursala qoidasi va uning hayotdagi tatbiqi masalalarini tahlil qiladi. Masoliҳi mursala shariatda aniq dalil bo‘lmagan, lekin jamiyat manfaatini ta’minlovchi masalalarni hal qilishda qo‘llanadi. Maqolada asosan mehnat sohasida ishchilar huquqlari, nafaqani belgilash, ta’tillar, majburiy ishdan bo‘shatishdan himoya, eng kam ish haqini belgilash, ish vaqti va ishchining davolanishini ta’minlash kabi masalalar misol tariqasida ko‘rib chiqilgan. Tadqiqot natijalari shuni ko‘rsatadiki, masoliҳi mursala prinsiplariga amal qilgan holda, Islom huquqi zamon va makon chegarasidan qat’iy nazar adolatni ta’minlash va inson manfaatini himoya qilish imkonini beradi.

Maqola Yangi O'zbekistonning ijtimoiy siyosatida amalga oshirilayotgan islohotlar doirasida Prezident huzuridagi Ijtimoiy himoya milliy agentligi tizimidagi "Inson" ijtimoiy xizmatlar markazlarining yangi rolini o‘rganadi. Markazlarning asosiy maqsadi ijtimoiy himoyaga muhtoj aholi qatlamiga mahalla darajasida kompleks ijtimoiy xizmat va yordam ko‘rsatishni yo‘lga qo‘yishdan iborat. Tadqiqot "Inson" markazlarining og‘ir ahvolga tushib qolgan shaxs va oilalarga professional yondashuv asosida individual ijtimoiy xizmatlar ko‘rsatish, ularning oldini olish va jamiyatda integratsiyasini ta'minlashdagi ahamiyatini tahlil qiladi.

XX asrning 20-30-yillari O’zbekiston tarixida siyosiy, iqtisodiy va ijtimoiy o’zgarishlar bilan ajralib turadigan davr bo’ldi. Bu jarayonlar Qashqadaryo viloyati, xususan, Qarshi shahri taraqqiyotiga ham bevosita ta’sir ko’rsatdi. 1917-yilgi inqilobdan so’ng o’rnatilgan sovet hokimiyati sobiq amirlik hududida ma’muriy tuzilmani tubdan o’zgartirdi, iqtisodiyotni markazlashtirdi, yer-suv tizimini qayta tashkil qildi va shahar xo’jaliklarini yangicha boshqaruvga o’tkazdi. 1920-yillarda joriy etilgan Yangi iqtisodiy siyosat shahar hayotida iqtisodiy jonlanishni ta’minlasa-da, 1930-yillarda uning o’rnini qat’iy markazlashtirish, jamoatlashtirish va sanoatlashtirish siyosatlari egalladi. Mazkur maqolada XX asrning 20-30-yillaridagi Qarshi shahrining ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanish jarayoni haqida ma’lumotlar keltirilgan.

Ushbu maqolada Ikkinchi Jahon urushi davrida aholini, shu jumladan bolalarning evakuatsiya qilinishi, mehribonlik uylarini tashkil etish va ularning faoliyati haqidagi materiallar ko'rib chiqiladi. Insoniyat tarixida chuqur iz qoldirgan Ikkinchi Jahon urushi hali ham o'rganilishi va tahlil mavzusi bo'lib qolmoqda. Bu davrning muhim bir jihati SSSRning g'arbiy hududlaridan bolalarni O'zbekistonga evakuatsiya qilishdir. Ushbu keng ko'lamli operatsiya minglab odamlarning hayotini saqlab qoldi, xalqlarning birdamligi va insonparvarligini namoyish etdi. 1941 yilda Buyuk Vatan urushi boshlanishi bilan SSSRning g'arbiy hududlari o'zlarini harbiy harakatlar markazida topdilar. Aholini evakuatsiya qilish tinch aholining xavfsizligini ta'minlash uchun zarur choraga aylandi. Urush tartibsizliklarida ota-onasini yo'qotgan yoki ulardan ajralgan bolalar ayniqsa zaif edilar.

Mazkur maqolada  Qadimgi dunyo tarixi mifologiyasida baliqlar bilan bog’liq qarashlar, undagi dunyo yaratilishi hususidagi mulohazalarda baliqlarning tutgan o’rni va ro’li yoritilgan. Shu bilan birga, Amudaryo havzalarida qadimdan mavjud bo’lgan baqliqchilik madaniyati bilan bog’liq qarashlar va manbaalarni tahlil qilingan.

Ushbu maqolada XIV asr oxirlarida Markaziy Osiyo va Yaqin Sharq mintaqasidagi siyosiy vaziyat, xususan, Amir Temurga qarshi shakllangan mintaqaviy ittifoq faoliyati yoritilgan. Asosiy e’tibor Qaysari–Sivas hukmdori Qozi Burhoniddin Ahmadning siyosiy tashabbuslari va diplomatik faoliyatiga qaratilgan. Maqolada Qozi Burhoniddinning Amir Temurning bo‘ysunish haqidagi taklifini rad etgani, elchilar almashinuvi, hamda Misr mamluklari sultoni Barquq, Usmonli sultoni Yildirim Boyazid va Oltin O‘rda davlati o‘rtasidagi diplomatik aloqalar tahlil qilinadi. Misr tarixchilari Badriddin Mahmud al-Ayniy va Jaloluddin ibn Tag‘riberdi asarlarida bu ittifoq haqidagi ma’lumotlar tahlil qilinib, Qozi Burhoniddinning Amir Temurga qarshi mintaqaviy birlashma tashkil etishdagi roli yoritiladi. Shuningdek, Amir Temurning bu ittifoqni parchalash harakatlari va Sivasga yurishi haqida ham so‘z yuritiladi. Maqola o‘sha davrning siyosiy diplomatiyasi, mintaqaviy raqobat va ittifoqlarni shakllantirish jarayonini keng yoritadi.